ابزارهای نظارت بر روی قطعی سایت وظیفه بررسی آپتایم سایت را دارند تا در صورت از دسترس خارج شدن سایت یا سرور، از طریق ایمیل، پیامک یا سایر روش‌ها از دسترس خارج شدن سایت را به ما اطلاع دهند. ابزارهای مختلفی برای بررسی Uptime سایت وجود دارند که در قالب نسخه‌های رایگان و تجاری عرضه می‌شوند.
در نسخه‌های رایگان تعداد دفعات بررسی قطعی سایت محدود است و از طرفی بازه زمانی هر بار بررسی طولانی‌تر است. در حالی که در ابزارهای پولی بازه‌های زمانی هر بررسی کمتر از یک دقیقه هستند و در طول روز نیز تعداد دفعات بالایی درخواست بررسی قطعی صورت می‌گیرد.
در ادامه این مقاله از وبلاگ سون هاست شما را با مقوله مهم آپتایم سایت آشنا خواهم کرد. دلایل اهمیت این موضوع و همچنین روش‌هایی که از طریق آن می‌توان از قطع شدن سایت مطلع شد را با هم بررسی می‌کنیم و در پایان به معرفی ۷ تا از بهترین ابزارهای هشدار دهنده قطعی سایت و سرور می‌پردازیم.
Uptime یا آپتایم چیست؟
آپتایم (Uptime) یک شاخص درصدی است که تعیین می‌کند در یک بازه زمانی (معمولا یک‌سال) یک سایت یا سرور چند درصد در دسترس بوده است. هرچقدر این معیار درصدی عددی بالا و نزدیک به ۱۰۰ باشد، نشان از کمترین قطعی سایت در طول بازه زمانی مشخص شده دارد.
برای مثال یک‌سال شامل ۳۶۵ روز است. اگر آپتایم یک سایت برابر با ۹۹٫۹ درصد باشد، به این معنی است که این سایت به مدت ۸ ساعت قطع بوده است. برای به‌دست آوردن این زمان باید تعداد روز را در ۲۴ ساعت هر شبانه‌روز ضرب کرده و سپس حاصل درصدی آن را محاسبه کنیم.
شاید در نگاه اول این مقدار ۹۹٫۹ درصد بسیار خوب به‌نظر برسد، اما وقتی مقدار قطعی را محاسبه کنیم که مجموعا چند ساعت بوده است، به عدد قابل توجهی می‌رسیم. بنابراین هرچه این مقدار درصدی بزرگ‌تر باشد و بخش اعشاری آن به اعداد ریزتری اشاره کند بهتر است.
چرا بررسی آپتایم سایت اهمیت دارد؟
تصور کنید مغازه‌ای در بهترین نقطه شهر و درست در طبقه همکف دارید. اما واحد تجاری طبقه فوقانی شما به منظور انجام تعمیرات یا تغییر ظاهر نما اقدام به نصب داربست کرده است. در چنین شرایطی داربست و پوشش آن مانع از دیده شدن تابلو سردر مغازه شما شده و می‌تواند روی کاهش فروش تاثیرگذار باشد.
در یک سایت نیز همین مسئله وجود دارد. مهم است که به طور مداوم سایت خود را پایش کرده و با استفاده از ابزارهای مانیتورینگ سایت، به صورت لحظه‌ای از کارکرد درست آن مطمئن شوید. وقتی سایت در دسترس نباشد، مشتری‌ای وجود ندارد و خریدی هم انجام نمی‌گیرد.
- حفظ ارزش سئو سایت:
برای موتورهای جستجو بسیار اهمیت دارد که سایت شما همیشه در دسترس بوده و سرعت بالایی داشته باشد. میانگین درصد آپتایم پایین نشان‌دهنده عملکرد نامطلوب و اختلال در سایت است که می‌تواند روی کاهش رتبه تاثیر مستقیم بگذارد.
به همین دلیل است که توصیه می‌شود همیشه برای سایت خود از هاست یا سروری با منابع بالا استفاده کنید که علاوه‌بر تامین سرعت بالا، همیشه در دسترس کاربران باشد.
- بهبود تجربه کاربری:
وقتی سایت شما بدون قطعی و اختلال در دسترس باشد کاربران بدون هیچگونه مشکل کندی یا اختلال در عملکرد می‌توانند در صفحات مختلف حضور داشته باشند. این مسئله تاثیر مستقیم روی تجربه کاربری آنها دارد.
اگر کاربری با مشکل قطعی مواجه شده و نتواند از صفحات مختلف بازدید کند، خیلی راحت پنجره مرورگر را بسته و ترجیح می‌دهد وارد سایت دیگری شود.
- افزایش فروش و کسب درآمد:
در دسترس بودن سایت یعنی خبری از داربست، مانع و قطعی در سایت شما نیست. کاربران می‌توانند خیلی راحت مراحل خرید را طی کرده و فرآیند کسب درآمد اینترنتی شما مسیر خود را طی می‌کند.
اما قطعی و اختلال در مراحل خرید مثل مشکل در افزودن محصول به سبد خرید یا قطعی‌های مکرر که در اثر داون شدن هاست و سرور ایجاد می‌شود، باعث می‌شود مشتری از خرید منصرف شود و روی کاهش درآمد شما تاثیر دارد.
- انتخاب هاستینگ مناسب:
وجود قطعی‌های مکرر در یک هاستینگ باعث می‌شود تا به هاستینگ‌های دیگری کوچ کنید. ابزار بررسی آپتایم سایت به شما کمک می‌کنند تا از عملکرد اتصال سایت خود به‌صورت لحظه‌ای مطلع شده و اطمینان حاصل کنید که میزبانی سایت به‌خوبی کار می‌کند.
دلایل داون شدن سایت یا عوامل موثر بر آپتایم هاست چیست؟
یک سایت یا سرور ممکن است به دلایل مختلفی از دسترس خارج شود که هر کدام را باید در یک سطح خاص بررسی کرد. اما عمده‌ترین آنها عبارتند از:
- مشکلات مربوط به زیرساخت فیزیکی:
یک سرور سخت‌افزاری که در دیتاسنتر قرار دارد، برای تامین آپتایم ۹۹٫۹ درصدی، نیاز است به‌طور مداوم بدون اختلال کار کند و به شبکه جهانی اینترنت نیز متصل باشد.
هر اختلالی مثل قطعی برق، قطعی اینترنت یا خرابی قطعات سخت‌افزاری باعث قطع دسترسی خواهد شد که این گونه مشکلات را در قالب زیرساخت طبقه‌بندی می‌کنند.
- نوع پیکربندی و مدیریت سرور:
سیستم عامل نصب شده روی سرور و نرم‌افزارهای درون آن ممکن است به دلایل مختلفی همچون وجود باگ نرم‌افزاری، حذف شدن یا نفوذ امنیتی با اختلال مواجه شده و باعث از دسترس خارج شدن سرور شوند.
- مشکلات برنامه نویسی سایت:
گاهی اوقات سرور و هاست هیچ مشکلی ندارند، بلکه مشکلاتی که در برنامه‌نویسی سایت وجود دارد باعث قطعی می‌شود. این گروه از مشکلات را نباید با آپتایم هاست یا آپتایم سرور یک مسئله یکسان در نظر گرفت.
آپتایم سایت جزو مواردی است که در اثر برنامه‌نویسی رخ می‌دهد. برای مثال در سایت‌های وردپرسی ممکن است یک افزونه‌ای که به تازگی آپدیت شده با نسخه خاصی از PHP یا تنظیمات سرور ناسازگار شود که باعث ایجاد چنین اختلالاتی شود. خطای ووکامرس در نسخه ۹.۸.۱ جزو این موارد است.
- عوامل خارجی مثل حملات DDoS:
گاهی اوقات عامل قطعی سایت از دسترس مدیر سایت، مدیر سرور و حتی شبکه خارج است و توسط عوامل خارجی اعمال می‌شود. از جمله آنها می‌توان به حملات DDoS اشاره کرد که با هدف ایجاد اختلال در عملکرد یک سایت، درخواست‌های لحظه‌ای به تعداد بالا برای یک سایت ارسال می‌شود.
در چنین مواقعی منابع هاست و سرور کافی نیست. در نتیجه باعث کندی سایت و در نهایت از دسترس خارج شدن کامل آن خواهد شد.
۴ روش بررسی مانیتورینگ هاست و سرور
ابزارهای مانیتورینگ از روش‌های مختلفی برای بررسی داون تایم (Down Time) استفاده می‌کنند. اختلال در سایت همیشه بر روی زیر ساخت سخت‌افزاری رخ نمی‌دهد. گاهی اوقات این قطعی‌ها با اختلال در عملکرد SSL یا حتی DNS سرور ایجاد می‌شوند. بنابراین می‌توان از روش‌های زیر از آپتایم سایت مطلع شد:
بررسی قطعی سایت با Ping
بررسی قطعی سایت از طریق ping با ارسال درخواست به سرور برای بررسی اتصال انجام می‌گیرد. در این درخواست‌ها بسته‌های کوچکی با عنوان ICMP Echo Request به سرور سایت ارسال می‌شود و منتظر پاسخ‌هایی که با نام Echo Reply شناخته می‌شوند می‌ماند. اگر پاسخی دریافت نشود، به معنی قطع اتصال است.
این درخواست‌ها به ip سرور ارسال می‌شوند. بنابراین هرگاه از ابزارهای بررسی آپتایم استفاده کنید که بر اساس آدرس دامنه اتصال را بررسی کنند، ابتدا از طریق ابزار DNS شروع به یافتن ip کرده و سپس درخواست ارسال می‌شود.
بررسی آپتایم SSL سایت
گواهینامه‌های SSL برای رمزگذاری داده‌های تبادیل شده بین سایت و کاربران مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر منقضی شده باشد یا به هر دلیلی درست تنظیم نشده باشد، خطایی مانند «اتصال شما امن نیست» در مرورگر نمایش داده خواهد شد.
در این حالت کاربران یا باید روی دکمه لغو درخواست کلیک کنند، یا اعلام کنند که مشکلی با این مسئله ندارند و در هر صورت می‌خواهند سایت به آنها نمایش داده شود. اما چون عموم کاربران اینترنت با این مسئله و نوع خطا آشنایی ندارند، روی دکمه بستن سایت کلیک می‌کنند که باعث می‌شود همین قطعی خیلی ساده، روی تجربه کاربری تاثیر منفی بگذارد.
بررسی مانیتورینگ HTTP
بررسی مانیتورینگ HTTP از نگاه کاربر نهایی مسئله را بررسی می‌کند. همانطور که می‌دانید وقتی در مرورگر آدرس یک صفحه، فایل یا هرچیزی را وارد کنیم که از طریق درخواست HTTP آن را دریافت کنیم، دارای وضعیت‌های مختلفی است. وضعیت‌هایی که کد ۲۰۰ را برگردانند به معنی اتصال صحیح هستند.
در این روش ابزارهای مانیتورینگ همین درخواست‌ها را از نگاه کاربر شبیه‌سازی می‌کنند. هرگاه درخواست‌ها چیزی متفاوت از عدد ۲۰۰ مثل کدهای خطای 4XX، 3XX یا 5XX باشند، به معنی قطع اتصال سایت خواهد بود.
بررسی مانیتورینگ DNS server
نوع دیگری از مانیتورینگ که باید بررسی شود در سطح DNS است. Domain Name System درست مثل یک دفترچه تلفن عمل می‌کند. همانطور که شما از نام افراد برای ذخیره شماره موبایل آنها استفاده می‌کنید، استفاده از DNS نیز برای ذخیره شماره ip سرور سایت‌ها است.
وقتی در گوشی خود نام دوستتان را جستجو می‌کنید تا با وی تماس بگیرید، شما درواقع با استفاده از نام به شماره تلفن وی درخواست تماس را می‌فرستید. کارکرد DNS نیز دقیقا همینطور است که از آن برای یافتن و ایجاد اتصال به ip سرور استفاده می‌شود.
اگر اختلالی در این سیستم ایجاد شود، یعنی شما نمی‌توانید از طریق نام دامنه به ip سرور دست پیدا کنید که همین مسئله هم باعث از دسترس خارج شدن سایت خواهد شد.
اطمینان از سلامت پورت‌ها با مانیتورینگ TCP
در نهایت نوع دیگری از بررسی آپتایم سایت از طریق پورت‌هایی مانند 80 برای HTTP یا 443 برای HTTPS صورت می‌گیرد که این نوع درخواست را با نام Transmission Control Protocol به‌اختصار TCP می‌شناسیم.
اگر یک پورت بسته باشد، کاربران نیز از طریق آن دسترسی به سرور نخواهند داشت. پس عملکرد DNS نیز دچار قطعی شده و سایت در دسترس نخواهد بود.
بهترین ابزار بررسی قطعی سایت و سرور
حالا که دانستید آپتایم چیست و استفاده از آن چه اهمیتی دارد، در ادامه به معرفی ۵ تا از بهترین ابزار بررسی قطعی سایت می‌پردازم که به کمک آنها می‌توانید از قطع شدن سایت مطلع شوید. این ابزارها به روش‌های مختلفی مثل ارسال ایمیل، پیامک یا هشدار از طریق برنامه‌های موبایل شما را از قطع شدن سرور و سایت مطلع خواهند کرد.
۱. مانیتورینگ رایگان سایت با UptimeRobot
یکی از اولین ابزارهای بررسی مانیتورینگ رایگان است که نسخه پولی آن امکانات حرفه‌ای در اختیار قرار می‌دهد. این سرویس با توجه به رابط کاربری مناسبی که دارد برای کاربران مبتدی تا حرفه‌ای مناسب است.
در نسخه رایگان می‌توانید تا ۵۰ سایت را اضافه کنید. امکان بررسی انواع مانیتورینگ بر اساس سایت، پینگ، پورت و حتی کلمات کلیدی را در اختیار قرار می‌دهد. سایت شما هر ۵ دقیقه بررسی خواهد شد. امکان دریافت اعلانات آپتایم را با استفاده از ایمیل، تلگرام و پیامک (در صورت خرید اعتبار) در اختیار دارید.
تا پیش از این امکان داشتن یک ساب‌دامنه با آدرس دلخواه برای نمایش آپتایم سایت‌ها وجود داشت. اما در آپدیت و تغییرات اخیر این ویژگی نیز به نسخه پولی تغییر یافته است. گزارشات آپتایم سایت نیز تا ۳ ماه در نسخه رایگان نگهداری می‌شود.
با خرید پلن پولی می‌توانید بازه زمانی را تا ۳۰ ثانبه کاهش دهید. همچنین امکان بررسی آپتایم SSL، افزایش تعداد مانیتورها، امکان اتصال به دامنه اختصاصی، اعلانات پیشرفته از طریق تماس و… را نیز در اختیار خواهید داشت.
۲. بررسی آپتایم سایت با هاست Kuma
Kuma یکی از بهترین ابزارهای آپتایم سایت است که به‌صورت متن باز ارائه شده و امکان نصب آن را بر روی هاست خود دارید. این ابزار اختصاصی امکانات متعددی دارد. برای استفاده از آن نیاز به خرید هاست Kuma دارید.
با خرید هاست kuma از سون هاست بدون نیاز به دانش فنی می‌توانید از این ابزار بر روی ساب‌دامنه اختصاصی خود استفاده کنید. کلیه مراحل نصب و راه‌اندازی توسط سون هاست صورت گرفته و هنگام خرید تحویل شما می‌شود که می‌توانید سایت‌های مختلف خود را بدون محدودیت‌های زمانی و هشداری که سایر ابزارها دارند به این سرویس مانیتورینگ اختصاصی اضافه کنید.
با این ابزار امکان بررسی آپتایم سایت به شکل‌های مختلفی همچون پینگ، HTTP/HTTPS، بررسی DNS، مانیتورینگ TCP/UDP، گواهینامه SSL و حتی مانیتورینگ پایگاه داده (مثل MySQL) در اختیار دارید. برخی ویژگی‌های کلیدی این سرویس مانیتورینگ عبارتند از:
- امکان افزودن نامحدود وبسایت.
- امکان افزودن نامحدود آی‌پی سرور.
- امکان افزودن نامحدود پورت.
- قابلیت تنظیم بازه زمانی بررسی تا ۱ ثانیه.
- قابلیت ارسال اعلان از طریق ایمیل، تلگرام، اسلک، دیسکورد و….
- امکان ساخت صفحات دلخواه برای بررسی آپتایم سایت‌های منتخب.
این سرویس برای کسب‌وکارهای بزرگ انتخاب مناسبی است. مثلا اگر دارای یک پلتفرم SaaS هستید، می‌توانید سرویس‌های مختلف خود شامل وبسایت، API، دیتابیس و… را به‌صورت یکجا در یک مانیتورینگ گروهی در اختیار داشته باشید.
۳. اطلاع از هشدار قطعی سایت با Pingdom
یکی دیگر از ابزار بررسی آپتایم سایت است که رابط کاربری ساده‌تر و قدیمی‌تری نسبت به سایر ابزارهای معرفی شده دارد. این سرویس صرفا مخصوص آپتایم نیست؛ بلکه قابلیت‌هایی دارد که می‌توانید برای بررسی آپتایم از نظر بررسی اتصال پینگ، پورت، پروتکل‌های HTTP و HTTPS و سایر موارد از آن استفاده کنید.
این ابزار رایگان نیست و تنها دارای یک دوره زمانی تست ۱۴ روزه رایگان تمامی امکانات است. پس از آن باید نسخه پولی آن را خریداری کنید. تا سال ۲۰۱۹ دارای یک نسخه رایگان برای بررسی آپتایم سایت در بازه زمانی ۵ دقیقه‌ای بود که سپس حذف شد و کلیه امکانات آن در نسخه تجاری ارائه شده است.
۴. بررسی اتصال سایت با Host-Tracker
این سرویس نیز کارکردی مشابه با pingdom دارد؛ با این تفاوت که رایگان است و می‌توانید تست‌های مختلفی برای بررسی آپتایم سایت با آن انجام دهید.
این ابزار به شبکه‌ای جهانی متشکل از ۳۴۰ دیتاسنتر متصل است که امکان بررسی‌های مختلف آپتایم سایت و امنیت آن را در اختیار قرار می‌دهد. از جمله امکانات آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مانیتورینگ پایه رایگان برای یک دامنه در فواصل زمانی ۳۰ دقیقه‌ای.
- ارسال گزارش‌های ساده از طریق ایمیل.
- دارای تاریخچه محدودتر برای نگهداری داده‌ها است.
با خرید نسخه پولی این سرویس می‌توانید به بازه زمانی کوتاه‌تر و گزارشات جامع‌تری دسترسی داشته باشید. اما با این وجود نسبت به دو ابزار اول امکانات محدودتر و رابط کاربری ساده‌تری دارد.
۵. بررسی آپتایم سرور با Monitor US
اگر به دنبال بررسی آپتایم سرور یا بررسی آپتایم برای کسب و کارهای کوچک هستید این ابزار توصیه می‌شود. این ابزار نیز باتوجه به گستردگی که در اتصال به شبکه‌های مختلف دارد گزینه مناسبی است.
مشابه با UptimeRobot با این ابزار نیز امکان بررسی آپتایم سایت را در فواصل زمانی ۵ دقیقه‌ای دارید. اما برای استفاده از آن محدود به یک سایت هستید. گزارشات از طریق ایمیل و پیامک (در صورت خرید اعتبار) ارسال می‌شوند.
امکان بررسی انواع آپتایم HTTP/HTTPS و پینگ را در اختیار دارید که می‌توانید یک صفحه اختصاصی عمومی با آدرس دلخواه برای بررسی وضعیت آپتایم سایت داشته باشید.
با این‌حال قابلیت‌های دیگر مانند مانیتورینگ SSL، TCP یا DNS در نسخه رایگان ارائه نمی‌شود و گزارشات در پلن رایگان نیز محدود به ۳۰ روز هستند.
هنگام دریافت ایمیل قطعی سایت چکار کنیم؟
امیدوارم که هیچگاه ایمیل‌های آپتایم سایت را دریافت نکنید. اما اگر چنین ایمیلی دریافت کردید، به‌ترتیب چک لیست زیر عمل کنید:
- با خیال آسوده ایمیل را به‌دقت بررسی کنید:
ایمیل‌های هشدار قطعس سایت معمولا شامل تاریخ، ساعت و نوع خطا هستند. بنابراین ایمیل را به دقت بررسی کرده و ببینید که خطا از چه نوعی است و چه چیزی در انتظار شما خواهد بود.
- جهت بررسی سایت خود را باز کنید:
مطمئن شوید که واقعا مشکلی وجود دارد. گاهی اوقات قطعی‌ها بسیار کوتاه و در حد چند ثانیه هستند که درست در همان لحظه بررسی آپتایم رخ داده و رفع می‌شوند. لذا حتما سایت را بررسی کرده و مطمئن شوید که قطعی وجود دارد.
- لاگ‌های سایت را بررسی کنید:
حال که قطعی وجود دارد، بر اساس اطلاعاتی که در ایمیل مشخص شده است لاگ‌ها را بررسی کنید. اگر دسترسی به هاست فراهم است با فعال‌سازی قابلیت‌های دیباگ بررسی کنید که مشکل مربوط به چیست و کارهای مرتبط جهت شناسایی و رفع آن را انجام دهید.
- تیم فنی یا توسعه‌دهنده سایت را مطلع کنید:
اگر دانش فنی لازم را جهت بررسی و رفع خطا ندارید، به تیم فنی یا توسعه‌دهنده سایت خود اطلاع دهید که موضوع را بررسی و رفع کند.
- با شرکت هاستینگ خود تماس بگیرید:
گاهی اوقات مشکلات مربوط به برنامه‌نویسی نبوده و در اثر اختلال در دیتاسنتر، شبکه سرور، تنظیمات سرور یا حتی به‌روزرسانی‌های سرور صورت می‌گیرد که برای این منظور باید با پشتیبان فنی شرکت هاستینگ در ارتباط باشید.
- کاربران سایت خود را مطلع کنید:
اگر قطعی سایت طولانی مدت است که می‌تواند روی تجربه کاربری سایت نیز تاثیر بد بگذارد، از طریق ابزارهای ارتباطی مانند شبکه‌های اجتماعی، ایمیل یا پیامک این موضوع را به کاربران خود اطلاع داده و اعلام کنید که به‌زودی دوباره با رفع مشکل در دسترس خواهید بود.
جمع بندی نهایی
بررسی آپتایم سایت یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید برای سایت انجام داد. با استفاده از ابزارها و راهکارهایی که در این مقاله معرفی شدند، می‌توانید از آپتایم سایت خود اطلاع پیدا کرده و به‌صورت لحظه‌ای از کارکرد درست سایت اطمینان حاصل کنید.
بهترین ابزارهای بررسی آپتایم سایت که توسط سایت‌های خارجی ارائه می‌شوند با توجه به قیمت بالای دلار در ایران، هزینه بالایی خواهند داشت. از سوی دیگر به‌دلیل عدم امکان پرداخت ارزی، در خرید آنها نیز ممکن است با مشکل مواجه شوید.
در حالی که با خرید هاست Kuma، هم چنین مشکلاتی ندارید و هم اینکه یک ابزار اختصاصی مانیتورینگ سایت را در اختیار دارید که امکانات حرفه‌ای را بر روی هاست اختصاصی خودتان ارائه می‌دهد. دیگر محدودیت‌های ابزارهای رایگان را نیز با این ابزار نخواهید داشت.
